400 Wennergren (81)

400　Wennergren (81)



11.5　三人称
文法では、mi, ni,vi(あるいはci)でないすべては「三人称」と呼ばれます。話者でも聞き手でもない知人の誰かについて話す時に、Li, sxi, gxi, ili, そしてlia, sxia, gxia, iliaが使われます。不特定の人物について話す時にはoni, oniaが使われます。ある場合にはSi, siaが、別の三人称代名詞の代わりに使われます（#11.6）。

Liとsxi
Liとsxiは単数です。Liとliaは1人の男性について話すときに使われます。Sxiとsxiaは1人の女性について話すときに使われます。

Li estas knabo, kaj sxi estas knabino.
Mi vokas la knabon, kaj li venas.
Mi vokas la knabinon, kaj sxi venas.
Li estas mia onklo.
Sxi estas mia onklino.
Li ne estas lavisto (洗濯夫), li estas lavistinedzo (洗濯婦の夫)。.
Sxi estas lavistino.
Li fiancxigxis kun frauxlino Berto.
Sxi fiancxinigxis.
Cxu vi amas vian patron? Kia demand! kompreneble, ke mi lin amas.
Sxiaj gapatroj volis sxin edxinigi kun alia persono.
En la salono estis neniu krom li kaj lia fiancxino.
Liaj lipharoj estas pli grizaj, ol liaj vangharoj (頬ひげ).
“Jes, patrino”, respondis al ”Jes, patrino”, respondis al sxi la malgxentilulino.
　　　　sxi=母
Lia edzino estas tre laborema kaj sxparema (倹約家の), sed sxi estas ankaux tre babilema kaj kriema (うるさい).
Li amas tiun cxi knabinon pro sxia beleco kaj boneco.
Mi renkontis vian patrinon kaj sxian kolegon.
Mi bone konas vian fraton kaj liajn amikojn.
En unu tago, kiam sxi estis apud tiu fonto, venis al sxi malricxa cirino, kiu pretis sxin, ke sxi donu al sxi trinki.
この文には、2人の別人（少女と女性）が含まれています。最後のsxi（女性）以外のsxiはすべて少女です。
Apenaux sxia patrino sxin rimarkis, sxi [la patrino] kriis al sxi [la filino]; ‘Nu, mia filino?”

性が不明の人、あるいはいずれかの性の人について全般的にいう場合、liを使うのが普通です。　だからliには2つの意味があります:　1人の男、あるいは1人の人。

Cxiu, kiu sxin vidis, povis pensi, ke li vidas la patrinon.
Liは此処ではcxiuに、つまり「各々の人」に対応しています。
Cxiu amas ordinare personon, kiu estas simila al li.
Ni povas diri "pardoni al la malamiko” kaj “pardoni la malamikon”, sed ni devas diri cxiam “pardoni al la malamilo lian kulpon”.
Li=敵.
　　この文は、男女を問わず、「理論上の人」を扱っているのです。

こういうli の使用は時に性差別だと言われますが、事実は、まったく文法的なことに過ぎません。liを使う理由は女性を無視するからではなくて、liが2つの意味（男か中性）を持っているからです。これは時として不明確さの原因になり得ます。その場合には躊躇せず、例えば次のようにハッキリ書きましょう：
Sxi aux li, tiu, tiu personoなど。

ノート：
中性のliの代わりに、多少とも自由な「子音+i」（単独のiさえ）の形が提案されましたが、実用に供されることはありませんでした。英語では時に, 複数の人称代名詞they（＝ili）を
単数の意味で使うことがありますが、それと同じような提案はまだ誰もしていません。
▲Cxiu homo pensas, ke ili scias la respondon
こういう見込みのない改革案は、もう出て来てほしくありません。
7月11日